Congestiemanagement
Als het stroomnet vol zit zetten netbeheerders congestiemanagement in om het gebruik beter te spreiden. Door deel te nemen aan congestiemanagement spreken grootverbruikers met hun netbeheerder af om op sommige momenten minder elektriciteit op te wekken of af te nemen. We noemen dat flexibel vermogen.
Fasen in congestiemanagement
Congestiemanagement kent een aantal fasen: hoe groter de drukte op het net, hoe ingrijpender de maatregelen zijn die netbeheerders moeten nemen. Bekijk hier de volledige infographic, waarin alle fasen worden toegelicht.
Beschikbaar stellen van flexibel vermogen binnen het gecontracteerd vermogen (GTV) levert een vergoeding op voor grootverbruikers met een actieve aansluiting. Bovendien kan het ruimte creëren voor partijen die op de wachtlijst staan. Bijdragen aan congestiemanagement kan rechtstreeks via de netbeheerder, als Congestie Service Provider (CSP) of via een CSP.
Capaciteitsbeperkingscontract (CBC)
In een CBC worden afspraken gemaakt tussen grootverbruiker en netbeheerder om het gebruik van het stroomnet op specifieke momenten te beperken. De grootverbruiker ontvangt daarvoor een vergoeding. Dat kan op basis van afroep of op vastgestelde momenten.
Individueel (CBC-Afroep)
De grootverbruiker doet een aanbod om de opwek of afname van elektriciteit tijdelijk te beperken als de netbeheerder daarom vraagt. Als de netbeheerder het aanbod accepteert gelden de voorwaarden die zijn overeengekomen in de CBC.
Randvoorwaarden
- In staat zijn om opwek of afname (gedeeltelijk) aan te passen.
Aanvragen
- Via de netbeheerder of via een Congestie Service Provider (CSP).
Afroep
- Dag van tevoren, uiterlijk 8.30 uur. Sommige netbeheerders hebben de afroeptijd vervroegd naar 07:00 uur.
Mogelijke opbrengsten
- Maandelijkse beschikbaarheidsvergoeding.
- Afroepvergoeding.
- Variabele vergoeding per MWh.
- Eventuele kosten om congestiemanagement mogelijk te maken (advies, aanpassen installatie, etc.)
1 Producenten van elektriciteit kunnen gebruik maken van een standaard CBC om versneld te worden aangesloten.
2 Liander biedt het CBC 3.1 aan met daarin opgenomen de boeteclausule uit het CSC. 3 In samenspraak met de bovenliggende netbeheerder.
Individueel (CBC-Tijdsblok)
De grootverbruiker vermindert de opwek of afname binnen vooraf vastgestelde tijdsblokken als de netbeheerder daarom vraagt.
Randvoorwaarden
- In staat zijn om gebruik op vaste momenten aan te passen.
Aanvragen
- Via de netbeheerder of een Congestie Service Provider (CSP).
Afroep
- N.v.t.
Mogelijke opbrengsten
- Maandelijkse beschikbaarheidsvergoeding.
- Variabele vergoeding per MWh.
- Eventuele kosten om congestiemanagement mogelijk te maken (advies, aanpassen installatie, etc.)
N.B. Netbeheerders hanteren verschillende namen voor het capaciteitsbeperkingscontract. De basis voor het contract is echter identiek. Samen met marktpartijen wordt gewerkt aan het continu verbeteren van deze contractvorm.
1 Liander biedt het CBC 3.1 aan met daarin opgenomen de boeteclausule uit het CSC.
2 In samenspraak met bovenliggende netbeheerder.
Groeps-CBC
Met een groepscapaciteitsbeperkingscontract (Groeps-CBC) sluiten bedrijven samen een contract af om hun afname of opwek tijdelijk te beperken. Het voordeel is dat ze hiermee de gevraagde capaciteitsbeperking kunnen verdelen onder een groter gezamenlijk vermogen. Dat biedt meer kansen op spreiding van het beschikbare vermogen en effectief gebruik van het net. Afhankelijk van de vorm kiezen bedrijven ervoor om hun gebruik op afroep of in tijdsblokken aan te passen.
Randvoorwaarden
- Mogelijkheid hebben om op specifieke momenten flexibel vermogen aan te bieden namens de groep.
Aanvragen
- Via de netbeheerder.
1 Waar het bij Groeps-CBC gaat over afspraken om het gezamenlijk gebruik te beperken, maakt een Groeps-TO het mogelijk om transportvermogen met meerdere partijen te delen.
Verschillende productnamen
Netbeheerders hanteren verschillende namen voor het capaciteitsbeperkingscontract. De basis voor het contract is echter identiek. Samen met marktpartijen wordt gewerkt aan het continu verbeteren van deze contractvorm.
Standaard Capaciteitsbeperkingscontract
Als de eigenaren van de zon- en windparken gebruik maken van een standaardcontract, zijn lange onderhandelingen met de netbeheerder niet meer nodig. De ACM gaf netbeheerders begin 2024 toestemming om met deze contractvormen te experimenteren. Het standaard contract kwam tot stand in het Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN), omdat de onderhandelingen over contracten voor congestiemanagement vaak lang duurden. Vooral brancheverenigingen Holland Solar en Energie Samen hebben zich samen met de netbeheerders en de ACM ingespannen om de standaardcontracten mogelijk te maken. Het afsluiten van de contracten gaat hiermee significant sneller. Voor het daadwerkelijk realiseren van een aansluiting zijn de wachttijden inmiddels ook opgelopen. Je netbeheerder informeert je daar vanzelfsprekend over. Lees meer over versneld aansluiten.
Capaciteitssturingscontract (CSC)
Met het CSC kan de netbeheerder de grootverbruiker verzoeken om hun netaansluiting te gebruiken in de tegenovergestelde richting van de fysieke congestie, bijvoorbeeld door juist op momenten van afnamecongestie stroom in te voeden in het netwerk. Er kunnen dus zowel afspraken worden gemaakt over het vermeerderen als over het verminderen van het gebruik. De grootverbruiker ontvangt daarvoor een vergoeding. Het CSC zal het CBC gaan vervangen.
CSC-Afroep
De grootverbruiker doet een aanbod om de opwek of afname van elektriciteit tijdelijk omhoog of omlaag te sturen als de netbeheerder daarom vraagt. Als de netbeheerder het aanbod accepteert gelden de voorwaarden die zijn overeengekomen in het CSC.
Randvoorwaarden
- In staat zijn om opwek of afname (gedeeltelijk) omhoog of omlaag te sturen.
Aanvragen
- Via netbeheerder of via een Congestie Service Provider (CSP).
Afroep
- Dag van tevoren, uiterlijk 7.00 uur.
Mogelijke opbrengsten
- Maandelijkse beschikbaarheidsvergoeding.
- Afroepvergoeding.
- Variabele vergoeding per MWh.
- Eventuele kosten om congestiemanagement mogelijk te maken (advies, aanpassen installatie, etc.
1 Om afspraken met CSP's te vergemakkelijken is het raamcontract capaciteitssturing opgesteld. In dit raamcontract worden praktische afspraken over alle netbeheerders vastgelegd. Op deze manier kunnen processen worden versneld. Het contract dat onder het raamcontract capaciteitssturing hangt is het standaard capaciteitssturingscontract (CSC), hiervoor gelden dezelfde voorwaarden. CSP's worden hiervoor door de Netbeheerders benaderd.
CSC-Tijdsblok
De grootverbruiker stuurt de opwek of afname van elektriciteit tijdelijk omhoog of omlaag binnen vooraf vastgestelde tijdsblokken als de netbeheerder daarom vraagt.
Randvoorwaarden
- In staat zijn om opwek of afname op vaste momenten (gedeeltelijk) omhoog of omlaag te sturen.
Aanvragen
- Via de netbeheerder of een Congestie Service Provider (CSP).
Afroep
- N.v.t.
Mogelijke opbrengsten
- Maandelijkse beschikbaarheidsvergoeding.
- Variabele vergoeding per MWh.
- Eventuele kosten om congestiemanagement mogelijk te maken (advies, aanpassen installatie, etc.).
N.B. Netbeheerders hanteren verschillende namen voor het capaciteitssturingscontract. De basis voor het contract is echter identiek. Samen met marktpartijen wordt gewerkt aan het continu verbeteren van deze contractvorm.
Redispatch
Wanneer Netbeheerders snel (binnen 36 uur) extra flexibel vermogen nodig hebben om overbelasting van het net te voorkomen, plaatsen ze daarvoor een uitvraag (marktbericht) op congestiemanagement-platform GOPACS. Een Congestie Service Provider (CSP) kan op basis van deze uitvraag flexibel vermogen aanbieden. Redispatch is interessant voor marktpartijen die regelmatig op korte termijn flexibel vermogen kunnen leveren en dat willen inzetten via een Redispatch bieding. Meedoen aan Redispatch is mogelijk via of als Congestie Service Provider (CSP). Er zijn twee vormen van Redispatch.
Vrij aanbieden flexibel vermogen
De CSP besluit zelf om een bod te doen op basis van een uitvraag van de netbeheerder. De prijs en voorwaarden worden bepaald door de CSP. Het is vervolgens aan de netbeheerder om te bepalen of ze het aanbod kan gebruiken en de voorwaarden kan accepteren. Deze vorm is geschikt voor bedrijven die hun elektriciteitsverbruik dagelijks kunnen aanpassen en daarmee extra inkomsten willen genereren. Het is altijd zinvol om flexibel vermogen aan te bieden, ook als de netbeheerder daar niet om vraagt. Als er bijvoorbeeld in een congestiegebied minder elektriciteit wordt verbruikt om congestie op te lossen, moet dat gecompenseerd worden door een hoger verbruik in een ander gebied. Er is dus altijd behoefte aan flexibel vermogen. Zowel binnen als buiten een congestiegebied. Zo blijft het het systeem in balans.
Randvoorwaarden
- Alleen mogelijk via of door Congestie Service Provider (CSP).
- Bedrijven met een aansluiting van 60MW of groter zijn altijd verplicht om flexibel vermogen aan te bieden.
Aanvragen
- Redispatch is alleen mogelijk als of via een Congestie Service Provider (CSP).
Inzet
- Dag van te voren en op de dag zelf.
Opbrengsten
- Als de netbeheerder gebruik maakt van het flexibel vermogen geldt de vraagprijs en het volume dat de CSP aanbiedt.
1 In samenspraak met bovenliggende netbeheerder.
Biedplichtcontract voor Redispatch
In een biedplichtcontract wordt vastgelegd dat een CSP een bieding doet op een aangesloten handelsplatform als een netbeheerder via GOPACS om flexibel vermogen vraagt. De voorwaarden en prijskaders voor de bieding worden opgenomen in een zogenaamd biedplichtcontract. De afspraken kunnen variëren van het dagelijks aanbieden, alleen in bepaalde periodes van het jaar (bijvoorbeeld in de zomer bij veel zon) of in vaste tijdsblokken.
Randvoorwaarden
- Alleen mogelijk via of door Congestie Service Provider (CSP).
Aanvragen
- Redispatch is alleen mogelijk als of via een Congestie Service Provider (CSP).
Afroep
- Grootverbruiker is verplicht een bieding te doen op basis van afspraken in het biedplichtcontract.
Mogelijk opbrengsten
- Maandelijkse beschikbaarheidsvergoeding.
- Variabele vergoeding per MWh.
Als de netbeheerder gebruik maakt van het aanbod gelden de afspraken in het biedplichtcontract.
1 In samenspraak met bovenliggende netbeheerder.
Verplichte deelname aan congestiemanagement
Idealiter wordt congestiemanagement vrijwillig ingezet. Helaas komt het steeds vaker voor dat de netbeheerder over onvoldoende flexibel vermogen kan beschikken en daarmee komt de veiligheid van het elektriciteitsnet in gevaar. Als het flexibel vermogen er wel is, maar niet wordt aangeboden kan de netbeheerder grootverbruikers verplichten om deel te nemen aan congestiemanagement. Bij verplichte deelname is de grootverbruiker verplicht om het volledig gecontracteerd vermogen (GTV) aan te bieden. Kan dat niet? Dan is de grootverbruiker verplicht dit schriftelijk aan te tonen bij de netbeheerder en te beargumenteren hoeveel flexibel vermogen er wel beschikbaar is. De prijs voor het flexibel vermogen bepaalt de grootverbruiker zelf.
Lees hier meer over verplichte deelname aan congestiemanagement.
(*) de netbeheerder bepaalt per congestiegebied de ondergrens voor deelname.
Randvoorwaarden
- Reactietermijn opwek: 3 maanden.
- Reactietermijn afname: 6 maanden.
- Het uitgangspunt van verplichte deelname is flexibel aanbieden van volledig gecontracteerd vermogen.
- Capaciteitsbeperkingscontract: verplichting mogelijk met of zonder Congestie Service Provider (CSP). Redispatch: alleen mogelijk via CSP.
Toepassing
- De netbeheerder bepaalt welke contractvorm wordt toegepast. Dat kan een Capacititeitsbeperkingscontract (CBC) of biedplichtcontract voor Redispatch zijn.
Mogelijke opbrengsten
- Zie Capaciteitsbeperkingscontract (CBC) en Redispatch.
1 In samenspraak met bovenliggende netbeheerder
Niet-marktgebaseerd congestiemanagement (NMCM)
Het kan gebeuren dat vraagprijzen voor flexibel vermogen via redispatch zo hoog zijn, dat ze de marktwerking verstoren. Om toch congestiemanagement toe te kunnen passen en de prijs van flexibel vermogen op regulier marktniveau te houden, kan de netbeheerder overgaan tot het inzetten van niet-marktgebaseerd congestiemanagement. Het betekent dat alle aanbieders van flexibel vermogen hun prijzen volgens een vooraf vastgestelde opbouw van kosten moeten aanbieden. Netbeheerders streven ernaar om zo snel mogelijk terug te keren naar marktgebaseerde prijsvorming.
Download hier de Vergoedingstabel Niet-marktgebaseerd congestiemanagement (NMCM) (update juli 2025)
Vragen?
- Ben je CSP (of wil je CSP worden) en heb je vragen over congestiemanagement? Stuur dan een mail naar [email protected]
- Heb je vragen over de inhoud van deze pagina? Stuur dan een mail naar [email protected]